BLOG
Nie taki diabeł straszny, jak go malują. Strategie radzenia sobie z trudnymi zachowaniami dzieci z ASD.
24
paź
paź
Kiedy pada hasło „trudne zachowanie” nie trzeba dużo tłumaczyć i wyjaśniać. Jednak dla różnych osób pojęcie to może oznaczać różne rzeczy.
Dla nauczyciela jest to zwykle coś, co przeszkadza mu prowadzić zajęcia; dla terapeuty to zachowanie, które należy zmienić; dla rodzica – trudność komplikująca życie rodzinne i towarzyskie.
Czym są trudne zachowania dla dzieci, które je prezentują?
Są to przede wszystkim BARIERY utrudniające im uczenie się nowych i rozwijanie nabytych umiejętności. Ponad to są czynnikiem, który, niejednokrotnie skutecznie, eliminuje te osoby z życia społecznego. Chcemy więc trudne zachowania redukować, eliminować, wyrzucić z repertuaru zachowań dziecka.
Niemal każde dziecko ze spektrum autyzmu prezentuje nasilone w różnym stopniu deficyty rozwojowe. Zwykle:
- Nie komunikuje się wcale, lub jego komunikacja jest utrudniona;
- Nie inicjuje kontaktów społecznych;
- Nie wykorzystuje języka funkcjonalnie;
- Nie bawi się z użyciem wyobraźni;
- Nie patrzy prawidłowo na ludzi i przedmioty;
- Nie zaprzyjaźnia się i nie dzieli swoimi uczuciami i emocjami;
- Jest sztywny w zainteresowaniach, zajęciach i ruchach ciała.
Prawdą jest również to, że dzieci z ASD często angażują się w zachowania nazywane trudnymi: zachowania agresywnie, autoagresywne i destrukcyjne; bywa nadpobudliwe, odmawia jedzenia, zanieczyszcza się, odmawia wykonania poleceń. Krzyczy, płacze, niszczy zabawki, ucieka, rzuca się na podłogę. Robi to zarówno w domu jaki i placówkach edukacyjnych i wychowawczych, do których może uczęszczać. Dlaczego się tak zachowuje? Możemy usłyszeć różne odpowiedzi.
MA AUTYZM
Nie jest to odpowiedź poprawna. Trudne zachowania nie są wpisane w kryteria diagnostyczne ASD, a nawet gdyby tak było, diagnoza nie jest przyczyną tylko faktem.
MA ZABURZONE ZMYSŁY
Częściowo prawda, ponieważ wiele dzieci ze spektrum autyzmu ma trudności w odbiorze i przetwarzaniu informacji płynących ze zmysłów, lecz nie możemy wszystkich wyżej opisanych zachowań tłumaczyć zaburzeniami integracji sensorycznej.
MA ZŁĄ DIETĘ
Zaburzenia trawienia, choroby układu pokarmowego, zaburzenia metaboliczne mogą wywołać u każdego dziecka chwilowe złe samopoczucie i spowodować incydentalną agresję czy autoagresję. Należy je oczywiście bezwzględnie leczyć, ale trzeba też pamiętać, że nie są bezpośrednią przyczyną trudnych zachowań, więc ich usuniecie nie zredukuje wszystkich problemów dziecka.
MA ZABURZENIA NATURY NEUROLOGICZNEJ I INACZEJ ZBUDOWANY MÓZG
Znów odpowiedź tylko częściowo prawidłowa. Faktycznie, dzieci z ASD mają zakłócenia w działaniu neuroprzekaźników i , jak pokazują badania naukowe, ich niektóre części mózgu wykazują pewne anomalie. Nie wyjaśnia to jednak występowania krzyków, upadków, ucieczek czy agresji.
Dlaczego więc dzieci ze spektrum autyzmu angażują się w szereg trudnych zachowań? Spróbujmy odpowiedzieć na to pytanie z perspektywy dziecka. Pozwoli nam to zrozumieć powody trudnych zachowań, ale też od razu zasugeruje, w jaki sposób możemy dzieciom pomóc poprzez konkretne strategie.
Dlaczego tak się zachowuję?
Zachowuję się tak, bo chcę ci zakomunikować moje potrzeby, a nie umiem tego zrobić w inny sposób!!!
Rozwiązanie:
- NAUKA PROSZENIA o jedzenie, picie, zabawki, aktywności, uwagę i pomoc.
- Umożliwienie komunikowania się w dostępny dziecku sposób – KOMUNIKACJA ALTERNATYWNA – gestowa lub obrazkowa.
Zachowuję się tak, bo nie mogę się tego wszystkiego nowego nauczyć !!!
Rozwiązanie:
- Wprowadzenie SYSTEMÓW MOTYWACYJNYCH dla wzmocnienia wysiłków podejmowanych przez dziecko oraz zwiększenia zaangażowania dziecka w proces uczenia.
- Stosowanie odpowiednich, naukowo udowodnionych, EFEKTYWNYCH TECHNIK UCZENIA – podpowiedzi, kształtowania zachowania, uczenia w treningu prób powtórzonych, treningu incydentalnym czy środowisku naturalnym.
- Używanie zróżnicowanych i ciekawych POMOCY EDUKACYJNYCH.
Zachowuję się tak, bo chcę twojej uwagi !!!
Rozwiązanie:
- Nauczenie dziecka innych – alternatywnych do trudnych zachowań, form zwracania uwagi – NAUKA PROSZENIA O UWAGĘ.
- WYGASZANIE dotychczasowych nieprawidłowych form przywoływania osób.
Zachowuję się tak, bo nie umiem się bawić i inaczej zorganizować sobie czasu!!!
Rozwiązanie:
- NAUKA ZABAWY : klockami, puzzlami, samochodami, pociągami i innymi zabawkami. Nauka kolorowania, wycinania i rysowania.
- Wprowadzenie PLANÓW ZABAWOWYCH – nauka realizowania ciągów zabaw bez konieczności ciągłej obecności osoby dorosłej.
Zachowuję się tak, bo nie rozumiem zmian, które mnie spotykają i budzą u mnie lęk, a nawet panikę!!!
Rozwiązanie:
- Wprowadzenie PLANÓW DNIA i PLANÓW AKTYWNOŚCI, które będą informowały dziecko o kolejności zdarzeń w ciągu dnia lub zajęć.
- Nauka radzenia sobie z bodźcami powodującymi panikę – SYSTEMATYCZNE ODWRAŻLIWIANIE.
Zachowuję się tak, bo nie chcę robić rzeczy, o które mnie prosisz!!!
Rozwiązanie:
- Wprowadzić SYSTEMY MOTYWACYJNE oraz STOPNIOWAĆ WYMAGANIA, tak, aby dziecko małymi krokami uczyło się wykonywać polecenia i instrukcje.
Jeżeli uważnie będziemy obserwować dziecko, zauważymy, że najczęściej dąży ono poprzez trudne zachowania do pozyskania czegoś pożądanego dla niego: uwagi, zabawki, aktywności, lub uniknięcia czegoś nieprzyjemnego: wysiłku, zajęć, wymagań.
Generalnie – wiele TRUDNYCH ZACHOWAŃ dzieci ze spektrum autyzmu jest zachowaniami wyuczonymi w różnych okolicznościach życia dziecka. Jest to dobra wiadomość: i dla nauczycieli, i dla rodziców dzieci. Jeżeli dzieci nauczyły się tak postępować, możemy to zmienić. Okazuje się więc, że nie należy się bać trudnych zachowań, bo nie taki diabeł straszny jak go malują.
TRUDNE ZACHOWANIA trzeba poznać, przeanalizować, określić ich zależność z otoczeniem, zaplanować strategię i ją wprowadzić. Nie wolno pozostawiać dzieci samych sobie – należy zburzyć bariery, które blokują im naukę i pozwolić im rozwijać skrzydła.
